น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘ โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลว ใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มาก เช่นใช้ดื่ม ชําระล้างสิ่งสกปรก, โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าส้ม: โดยปริยายหมายถึง คุณสมบัติที่ถือว่าเป็นสาระของสิ่งที่กล่าวถึง เช่น นํ้าคํา นํ้าใจ นํ้าพักนํ้าแรง นํ้ามือ: ความแวววาว {ใช้แก่รัตนชาติ}: ลักษณนามเรียกเรือที่ใช้มาแล้ว ๒ ปี ๓ ปี ว่า เรือ ๒ นํ้า เรือ ๓ นํ้า, และที่ใช้เกี่ยวกับนํ้าหมายความว่า ครั้ง เช่น ล้าง ๓ นํ้า ต้ม ๓ นํ้า. ว. มีแสงแวววาว {ใช้แก่รัตนชาติ} เช่น เพชรน้ำหนึ่งทับทิมน้ำงาม. น้ำกรด น. สารละลายของกรดซึ่งใช้นํ้าเป็นตัวทําละลาย. น้ำกระด้าง น. นํ้าซึ่งเมื่อฟอกกับสบู่แล้วเกิดตะกอนขึ้น ซึ่งเรียกว่า ไคลสบู่ และไม่มีฟองสบู่เกิดขึ้นหรือเกิดขึ้นน้อย ทั้งนี้เพราะมีเกลือของแคลเซียมและแมกนีเซียมละลายอยู่. น้ำกระสาย น. นํ้าใช้เป็นเครื่องแทรกยาไทย เช่น นํ้าเหล้า นํ้าซาวข้าว. น้ำกลั่น น. นํ้าบริสุทธิ์ที่ได้จากการกลั่น. น้ำกะทิ น. นํ้าที่คั้นออกจากมะพร้าวขูด, นํ้าที่คั้นจากมะพร้าวขูดที่ผสมนํ้าตาลปึกกินกับ ข้าวเหนียวหรือลอดช่องเป็นต้น เช่น ข้าวเหนียวน้ำกะทิ ลอดช่องนํ้ากะทิ. น้ำกาม น. นํ้าเชื้อที่เกิดจากความกําหนัด แล้วเคลื่อนออกมาจากอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชาย, นํ้าอสุจิ ก็ว่า. น้ำเกลือ น. นํ้าที่มีเกลือโซเดียมคลอไรด์ละลายอยู่ สําหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดํา. น้ำเกิด น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้น มีระดับนํ้าขึ้นสูงมากและลงตํ่ามากเนื่องจากอิทธิพลของดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ ในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์อยู่ในวงโคจรเกือบเป็นแนวเดียวกันกับโลก นํ้าเกิดจะมี ๒ ช่วง คือ ช่วงวันเดือนเพ็ญ ตั้งแต่วันขึ้น ๑๓ คํ่า ถึงวันแรม ๒ คํ่า และช่วงวันเดือนดับ ตั้งแต่วันแรม ๑๓ คํ่า ถึงวันขึ้น ๒ คํ่า. น้ำขาว น. นํ้าเมาชนิดหนึ่งทําด้วยข้าวเหนียวนึ่งคลุกกับแป้งเหล้าซึ่งเป็นเชื้อ หมักไว้จนมีนํ้าขุ่นขาว.น้ำข้าว ๑ น. นํ้าที่ได้จากข้าวเมื่อหุงแล้วเช็ดนํ้าหรือตักนํ้าออก. น้ำขึ้น น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากน้ำทะเลเป็นต้นที่มีระดับน้ำสูงขึ้น ในวันหนึ่ง ๆ ตามปรกตินํ้าจะขึ้น ๒ ครั้ง และนํ้าขึ้นครั้งแรกจะมีระดับสูงกว่าขึ้นครั้งที่ ๒. น้ำขึ้นให้รีบตัก {สํา} มีโอกาสดีควรรีบทํา. น้ำขุ่นไว้ใน น้ำใสไว้นอก {สํา} แม้จะไม่พอใจก็ยังแสดงสีหน้ายิ้มแย้ม. น้ำแข็ง น. น้ำที่ถูกความเย็นจัดจนแข็งตัวเป็นก้อน. น้ำแข็งกด น. นํ้าแข็งไสที่ใส่กระบอกหรือแก้วอย่างหนา กดให้เป็นแท่งแล้วเสียบไม้ ราดนํ้าหวาน. น้ำแข็งเปล่า น. นํ้าแข็งก้อนเล็ก ๆ ใส่แก้วเป็นต้น ใส่นํ้าหรือนํ้าชา. น้ำแข็งไส น.นํ้าแข็งที่ได้จากการไสก้อนนํ้าแข็งไปบนเครื่องไส มีลักษณะเป็นเกล็ดฝอย. น้ำแข็งแห้ง น. คาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งอยู่ในสภาพเป็นของแข็ง เย็นจัด ลักษณะคล้ายนํ้าแข็ง ใช้ประโยชน์เป็นตัวทําความเย็น: {ปาก}น้ำแข็งก้อนเล็ก ๆ ใส่แก้วเป็นต้น ไม่ใส่น้ำ. น้ำครำ น. นํ้าเสียที่ขังอยู่ในพื้นดินที่เป็นแอ่งเช่นใต้ถุนครัวในท่อระบายน้ำเสีย, ไขเสนียด ก็เรียก. น้ำคร่ำ น. ของเหลวในถุงเยื่อหุ้มลูกในมดลูกของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ทำหน้าที่ลดผลการกระทบกระแทก และช่วยหล่อลื่นในตอนคลอดเป็นต้น, เรียกถุงเยื่อหุ้มที่บรรจุน้ำคร่ำว่า ถุงน้ำคร่ำ. น้ำคัน น. นํ้าสกปรกที่เจิ่งนอง เมื่อย่ำหรือแช่เท้าอยู่นาน ๆ จะทำให้เป็นโรคคันที่ง่ามเท้า.น้ำค้าง น. ไอนํ้าในอากาศที่ถูกความเย็นแล้วหยาดลงมาค้างบนใบไม้ใบหญ้าเป็นต้นในเวลากลางคืนหรือเช้ามืด: ชื่อเพลงไทยทำนองหนึ่ง. น้ำค้างแข็ง น. นํ้าค้างที่แข็งตัวอยู่ตามต้นไม้ใบหญ้า เมื่ออุณหภูมิผิวหน้าของพื้นดินตํ่ากว่า ๐ ºซ. น้ำคาวปลา น. นํ้าล้างปลาที่มีเมือกและเลือดติด ใช้รดต้นไม้ให้งาม, นํ้าล้างปลา ก็เรียก: นํ้าที่ขับถ่ายจากช่องคลอดภายหลังคลอดลูกแล้วประมาณ ๓-๔ วัน ปรกติมีกลิ่นคาวเล็กน้อย.น้ำคำ น. คำพูด, ถ้อยคำสำนวน. น้ำเค็ม น. นํ้าทะเล เช่น สัตว์นํ้าเค็ม, นํ้าที่มีรสเค็ม. ว. ที่เกิดหรือโตอยู่ในแถบชายทะเล เช่น ลูกนํ้าเค็ม. น้ำเคย น. นํ้าที่ได้จากเยื่อเคยหมักทำเป็นกะปิ มีรสเค็ม ใช้ปรุงอาหาร. น้ำเงิน ๑ ว. สีอย่างสีคราม. น้ำเงิน ๒ {โบ: ปาก} น. เรียกทาสที่ขายตัวแก่นายเงิน หรือที่นายเงินไถ่ค่าตัวมา ว่า ทาสนํ้าเงิน. น้ำเงี้ยว {ถิ่น–พายัพ} น. ชื่อแกงชนิดหนึ่งใช้หมูสับผัดกับเครื่องแกงมีหอม กระเทียม ตะไคร้ พริกแห้ง ถั่วเน่า เป็นต้น ต้มกับน้ำต้มกระดูกหมู ใส่ดอกงิ้ว มะเขือเทศ เลือดหมู น้ำแกงมีรสเค็ม เผ็ดน้อย กินกับขนมจีน. น้ำจัณฑ์ {ราชา} น. เหล้า. น้ำจิ้ม น. เครื่องจิ้มลักษณะเป็นน้ำใสหรือข้น โดยมากมีรสเปรี้ยวเค็มหวาน ใช้ชูรสอาหาร เช่น นํ้าจิ้มทอดมัน น้ำจิ้มอาหารทะเล. น้ำใจ น. ใจแท้ ๆ, ใจจริง, ความรู้สึกนึกคิดจริง ๆ, เช่น อยู่ด้วยกันไม่นานก็เห็นนํ้าใจว่าเขาเป็นคนอย่างไร, ความจริงใจ เช่น เราเห็นว่าเขามีน้ำใจกับเราไม่เคยหลอกลวงเราเลย, นิสัยใจคอ เช่น นํ้าใจชาย นํ้าใจหญิง, ความเอื้ออาทร เช่น เขาเป็นคนมีนํ้าใจ เธอช่างแล้งนํ้าใจ. น้ำชน น. ลักษณะที่กระแสนํ้าไหลขึ้นกับกระแสนํ้าไหลลงหรือนํ้าจืดกับนํ้าเค็มมาบรรจบกัน. น้ำชุบ ๑ น. นํ้าที่เจือด้วยธาตุเงิน ธาตุทองแดง หรือ ธาตุทองคำ สำหรับชุบของต่าง ๆ มีทองเหลืองเป็นต้นให้เป็นสีเงินหรือสีทอง, นํ้าที่เอาเหล็กเผาไฟให้แดงแล้วชุบลงเพื่อให้เหล็กแกร่งและเหนียว. น้ำชุบ ๒ {ถิ่น–ปักษ์ใต้} น. นํ้าพริก. น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ {สำ} อย่าขวางผู้ที่มีอำนาจหรือผู้ที่กำลังโกรธจัด. น้ำเชื้อ น. นํ้าที่ต้มเคี่ยวกระดูกหมูหรือไก่เป็นต้นเพื่อใช้เป็นนํ้าแกงจืดให้มีรสอร่อย: หัวนํ้าหอมหรือนํ้าหวานเป็นต้น. น้ำเชื่อม น. นํ้าตาลทรายผสมนํ้าตั้งไฟจนละลาย ใช้ใส่ขนม เช่นวุ้นนํ้าเชื่อม ใช้ทำทองหยิบทองหยอด ฝอยทอง หรือใช้ผสมกับแป้งทำขนมชั้นหรือขนมนํ้าดอกไม้เป็นต้น.น้ำซับ น. เรียกที่ซึ่งมีนํ้าซึมซาบอยู่ใต้ดิน ว่า ที่นํ้าซับ, ทางภาคอีสานเรียกว่า ซำ. น้ำซาวข้าว น. นํ้าที่ล้างข้าวสารให้สะอาดเมื่อก่อนหุง. น้ำซึม น. เรียกที่ซึ่งมีนํ้าไหลซึมอยู่ตลอดเวลา ว่าที่นํ้าซึม. น้ำซึมบ่อทราย{สำ} มีรายได้มาเรื่อย ๆ. น้ำดอกไม้ ๑, น้ำดอกไม้สด น. นํ้าที่ลอยดอกมะลิ เป็นต้น มีกลิ่นหอม ใช้ผสมทำขนม ทำเป็นน้ำข้าวแช่ทำน้ำอบไทย เป็นต้น. น้ำดอกไม้ ๒ น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเจ้าผสมแป้งมัน ละลายกับนํ้าเชื่อมใส่ถ้วยตะไลนึ่ง เมื่อสุกหน้าจะบุ๋ม, ขนมชักหน้า ก็เรียก. น้ำดอกไม้เทศ น. หัวนํ้าหอมทำจากดอกกุหลาบชนิดหนึ่ง. น้ำดิบ น. นํ้าที่ยังไม่ได้ต้มหรือยังไม่ได้ผ่านกระบวนการทำน้ำประปา. น้ำดี น. ของเหลวสีเขียวสร้างจากตับแล้วเก็บไว้ในถุงน้ำดี มีหน้าที่ทำให้ไขมันขนาดใหญ่แตกเป็นก้อนเล็ก ๆ เพื่อให้เอนไซม์สามารถย่อยได้ง่ายขึ้น. น้ำตก น. นํ้าที่ขังอยู่บนเขาตกลงมาที่หน้าผา, เรียกนํ้าที่ทำให้ตกลงมาในลักษณะคล้ายคลึง เช่นนั้น: อาหารอย่างหนึ่งใช้เนื้อสัตว์เช่นเนื้อหมูหรือเนื้อวัว ย่างพอสุกเล็กน้อย หั่นเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วปรุงด้วยพริกป่น หอมแดงซอย ข้าวคั่ว น้ำมะนาว น้ำปลา เป็นต้น: เรียกก๋วยเตี๋ยวน้ำที่ใส่เลือดวัวสดหรือเลือดหมูสด ว่าก๋วยเตี๋ยวน้ำตก. น้ำต้อย น. นํ้าหวานที่หล่ออยู่ในดอกไม้ เกิดจากต่อมนํ้าหวานซึ่งมักปรากฏอยู่ที่โคนของกลีบดอก: นํ้าใส ๆ ที่ติดอยู่ในเปลือกไข่ด้านป้านใช้ผสมไข่แดงทำฝอยทอง, ไข่น้ำค้าง ก็เรียก. น้ำตะไคร้ น. นํ้าหอมชนิดหนึ่งมีลักษณะใส สีเหลืองอ่อนหรือสีนํ้าตาลแกมแดง สกัดจากต้นและใบตะไคร้. น้ำตับ {ถิ่น–อีสาน} น. ชื่ออาหารชนิดหนึ่ง ใช้ตับวัวหรือควายสับให้ละเอียด คลุกข้าวสุก เกลือ และเครื่องปรุง ขยำให้เข้ากันแล้วยัดในไส้หมู, หมํ้า หรือ หมํ้าตับ ก็เรียก. น้ำตา น. นํ้าที่ไหลออกจากนัยน์ตา, โดยปริยายหมายถึง สิ่งที่ไหลเยิ้มอย่างนํ้าตาลที่ไหลซึมจากหม้อตาล. น้ำตาเช็ดหัวเข่า {สำ} เสียใจเพราะชํ้าใจหรือต้องผิดหวังอย่างหนักในเรื่องคู่ครอง {ใช้แก่ผู้หญิง} เช่น เพราะเธอเชื่อผู้ชายคนนี้ จึงต้องน้ำตาเช็ดหัวเข่า. น้ำตาตกใน {สำ} เศร้าโศกเสียใจอย่างมาก แต่ไม่แสดงให้ปรากฏ. น้ำตาเทียน น. เทียนซึ่งละลายไหลย้อยจากปลายเทียนที่ลุกไหม้. น้ำตาย น. น้ำขึ้นและน้ำลงที่เกิดขึ้นในวันขึ้น ๘ ค่ำ หรือแรม ๘ ค่ำ ซึ่งช่วงระหว่างความสูงของน้ำขึ้นกับน้ำลงมีระยะต่างกันน้อยมาก. น้ำตาล น. สารประกอบคาร์โบไฮเดรตประเภทโมโนแซ็กคาไรด์และไดแซ็กคาไรด์ ซึ่งมีรสหวาน โดยมากได้จากตาลมะพร้าว อ้อย, ถ้าเป็นความหมายเฉพาะอย่างและทำด้วยอะไร ก็เติมคำนั้น ๆ ลงไป เช่น ทำจากตาล เรียกว่า นํ้าตาลโตนด, ทำจากมะพร้าว เรียกว่า นํ้าตาลมะพร้าว, ทำจากอ้อย แต่ยังไม่ได้ทำให้เป็นนํ้าตาลทรายเรียกว่า นํ้าตาลทรายดิบ, ทำเป็นเม็ด ๆ เหมือนทราย เรียกว่า นํ้าตาลทราย, ทำเป็นผงละเอียดหรือจับกันเป็นก้อน ๆ สีนํ้าตาล เรียกว่า นํ้าตาลทรายแดง, ทำเป็นก้อนแข็งเหมือนกรวด เรียกว่า นํ้าตาลกรวด, ทำเป็นงบ เรียกว่า นํ้าตาลงบ, เคี่ยวให้ข้น ๆ เรียกว่า นํ้าตาลตงุ่น,หยอดใส่ใบตาลหรือใบตองแห้งทำเป็นรูปปี่ เรียกว่า นํ้าตาลปี่, หยอดเป็นปึก เรียกว่า นํ้าตาลปึก, หยอดใส่หม้อ เรียกว่า นํ้าตาลหม้อ, บรรจุใส่ปีบ เรียกว่า น้ำตาลปีบ หรือ น้ำตาลปี๊บ, รองมาใหม่ ๆ ยังไม่ได้เคี่ยว เรียกว่า นํ้าตาลสด, ถ้าต้มให้เดือด เรียกว่า นํ้าตาลลวก, ถ้าใส่เปลือกตะเคียน มะเกลือ หรือเคี่ยม เป็นต้น หมักไว้ระยะหนึ่งจนมีแอลกอฮอล์ กินแล้วเมา เรียกว่า นํ้าตาลเมา. ว. สีคล้ายสีนํ้าตาลหม้อที่เคี่ยวแก่ไฟ, ถ้าแก่ไฟจนไหม้ เรียกว่า สีนํ้าตาลไหม้. น้ำตาลกะทิ น. ของหวานทำด้วยน้ำตาลกวนกับมะพร้าว คล้ายหน้ากระฉีก แต่ใช้น้ำตาลมากกว่า. น้ำตาลใกล้มดใครจะอดได้ {สำ} น. ชายหญิงที่ใกล้ชิดกันมากย่อมห้ามใจไม่ให้รักกันได้ยาก.น้ำใต้ดิน น. นํ้าฝนที่ตกลงมาสู่พื้นดินแล้วไหลซึมไปรวมอยู่ใต้ดิน. น้ำทรง น. นํ้าในแม่น้ำลำคลองที่หยุดขึ้นหรือหยุดลงช่วงเวลาหนึ่งขณะที่นํ้ากำลังจะเปลี่ยนระดับจากนํ้าขึ้นเต็มที่มาเป็นนํ้าลง หรือจากน้ำลงเต็มที่มาเป็นน้ำขึ้น. น้ำท่วมทุ่งผักบุ้งโหรงเหรง {สำ} ก. พูดมากแต่ได้เนื้อหาสาระน้อย. น้ำท่วมปาก {สำ} ก. พูดไม่ออกเพราะเกรงจะมีภัยแก่ตนหรือผู้อื่น. น้ำท่า น. นํ้าในแม่นํ้าลำคลอง. น้ำทูนหัว น. นํ้าที่อยู่ในถุงนํ้าครํ่าซึ่งอยู่รอบลูกในท้องช่วยหล่อลื่นในการคลอด. น้ำเทพมนตร์ น. นํ้าที่พราหมณ์เสกเพื่อให้อาบ กิน หรือประพรม เป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล, น้ำมนตร์ ก็เรียก. น้ำนม น.ของเหลวสีขาวออกมาจากนมคนและสัตว์ สำหรับเลี้ยงลูก: โดยปริยายหมายถึง ของเหลวสีขาว ทำจากพืชบางชนิด เช่น น้ำนมถั่วเหลืองน้ำนมข้าวโพด: นม ก็ว่า. น้ำนมแมว น. ของเหลวชนิดหนึ่งประกอบด้วยเอทิลแอซีเทต {ethyl acetate} มีกลิ่นหอมคล้ายดอกนมแมวใช้ประโยชน์เป็นตัวปรุงกลิ่นขนมเป็นต้น. น้ำนอง น. น้ำล้นฝั่ง, น้ำล้นตลิ่ง.น้ำนอนคลอง น. นํ้าในคลองซึ่งไหลลงไม่หมด เหลือนํ้าอยู่ติดก้นคลองเป็นห้วง ๆ. น้ำน้อยแพ้ไฟ {สำ}น. ฝ่ายข้างน้อยย่อมแพ้ฝ่ายข้างมาก. น้ำนิ่งไหลลึก {สำ} น. คนที่มีท่าหงิม ๆ มักจะมีความคิดลึกซึ้ง. น้ำบ่อน้อย {สำ} น. นํ้าลาย. น้ำบาดาล น. น้ำที่สูบจากใต้ดินที่ลึกไม่ต่ำกว่า ๑๐ เมตร. น้ำประสานทอง น. เกลือเคมีชนิดหนึ่งใช้เป็นตัวประสานในการเชื่อมหรือบัดกรีโลหะเป็นต้น. น้ำประปา น. น้ำที่ผ่านกระบวนการทำให้สะอาดปราศจากเชื้อโรค แล้วจ่ายไปให้ประชาชนบริโภคใช้สอย. น้ำปรุง น. น. น้ำหอมอย่างไทยที่ทำจากกลิ่นดอกไม้สกัดผสมน้ำบริสุทธิ์เจือแอลกอฮอล์และหัวน้ำหอมเล็กน้อย. น้ำปลา น. นํ้าสำหรับปรุงอาหารให้มีรสเค็มทำจากปลาเป็นต้นหมักกับเกลือ. น้ำป่า น. นํ้าที่เกิดท่วมในที่ตํ่าโดยฉับพลันทันทีและไหลลดลงอย่างรวดเร็วเกิดจากฝนตกชุกในที่สูงบริเวณเทือกเขาหรือในป่า เมื่อสะสมไว้มีปริมาณมากขึ้นก็จะไหลบ่าสู่ที่ต่ำ. น้ำผลึก น. โมเลกุลของนํ้าที่ประกอบอยู่กับโมเลกุลของสารประกอบบางชนิดเมื่ออยู่ในภาวะเป็นรูปผลึก. น้ำผึ้ง ๑ น . นํ้าหวานมีลักษณะข้นที่แมลงผึ้งเก็บสะสมเอามาจากเกสรดอกไม้ต่าง ๆ. น้ำฝาด น. น้ำที่มีรสฝาด เกิดจากการเอาเปลือกไม้แก่นไม้เป็นต้นของไม้บางชนิดเช่นขนุนมาต้ม ใช้ย้อมสบงจีวร, ฝาด ก็ว่า เช่น ผ้าย้อมฝาด. น้ำพระพิพัฒน์สัตยา น. นํ้าศักดิ์สิทธิ์ที่ดื่มในเวลาถวายสัตย์ต่อพระมหากษัตริย์. น้ำพระพุทธมนต์ น. นํ้าที่เข้าพิธีทางพระพุทธศาสนาเพื่อให้อาบ กิน หรือประพรมเป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล, น้ำมนต์ ก็เรียก. น้ำพริก น. อาหารชนิดหนึ่ง ปรุงด้วยกะปิ กระเทียมพริกขี้หนู มะนาว เป็นต้นใช้เป็นเครื่องจิ้มหรือคลุกข้าวกิน ใช้นํ้าปลาหรือนํ้าปลาร้าแทนกะปิก็มี เช่น นํ้าพริก ปลาร้า นํ้าพริกปลาย่าง ใช้ของเปรี้ยวอื่น ๆ เช่น มะขาม มะดัน มะม่วง แทนมะนาวก็มี เรียกชื่อต่างกันไปตามเครื่องปรุง เช่น นํ้าพริกมะขาม นํ้าพริกมะดัน นํ้าพริก มะม่วง, อาหารคาวอย่างหนึ่ง ลักษณะอย่างแกง มี ๓ รสแต่ค่อนข้างหวาน ทําด้วยถั่วทองคั่วแล้วโขลก เนื้อกุ้งโขลก ผสมกับกะทิ และเครื่องปรุงรส กินกับเหมือดคือผักบางอย่าง ใช้กินกับขนมจีน, เครื่องปรุงแกงเผ็ด แกงคั่ว หรือ แกงส้ม. น้ำพริกขี้กา น. นํ้าพริกชนิดหนึ่ง ทําด้วยพริกชี้ฟ้า หอม กระเทียม เผาแล้วโขลกพอแหลก ปรุงรสด้วยนํ้าปลามะนาว นํ้าตาล. น้ำพริกเผา น. น้ำพริกชนิดหนึ่ง ใช้พริกแห้ง หอม กระเทียม กุ้งแห้ง เป็นต้น เผาหรือทอด แล้วตําให้ละเอียด ปรุงด้วยน้ำปลา นํ้าตาล ส้มมะขาม ใช้คลุกข้าวหรือทาขนมปัง. น้ำพักน้ำแรง น. การทุ่มเททํางานอย่างอุตสาหะจนบรรลุผลสําเร็จด้วยตนเอง เช่น บ้านหลังนี้สร้างด้วยนํ้าพักนํ้าแรงของเขาแท้ ๆ. น้ำพี้ น. ธาตุเหล็กที่ได้จากตําบลนํ้าพี้ในจังหวัดอุตรดิตถ์ ถือกันว่าเป็นเหล็กที่มีคุณภาพดี มักใช้ทําอาวุธเป็นต้น. น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า {สํา} น. การพึ่งพาอาศัยกัน. น้ำพุ น. นํ้าใต้ดินที่ผุดพุ่งขึ้นมาเหนือพื้น มีอุณหภูมิต่ำกว่าอุณหภูมิของร่างกายมนุษย์, ถ้ามีอุณหภูมิสูงกว่า ซึ่งมีตั้งแต่อุ่น ๆ จนถึงเดือด พล่าน เรียกว่า นํ้าพุร้อน, นํ้าที่ผุดขึ้นมาในลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น. น้ำมนต์ น. น้ำที่เข้าพิธีทางพระพุทธ-ศาสนาเพื่อให้อาบ กิน หรือประพรม เป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล, เรียกเต็มว่า นํ้าพระพุทธมนต์. น้ำมนตร์ น. นํ้าที่พราหมณ์เสกเพื่อให้อาบ กิน หรือประพรมเป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล, เรียกเต็มว่า นํ้าเทพมนตร์. น้ำมัน น. ของเหลวที่มีลักษณะเป็นมันลื่น ไม่ละลายนํ้าสกัดจากพืช สัตว์ แร่บางชนิด เช่นถ่านหิน หรือที่สูบขึ้นมาจากแหล่งกําเนิด, โดยปริยายหมายถึง สิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น นํ้ามันใส่ผม. {อ. oil}. น้ำมันก๊าด น. น้ำมันชนิดหนึ่งใช้จุดไฟตะเกียงเป็นต้น. {อ. kerosene}. น้ำมันขี้โล้ น. นํ้ามันเชื้อเพลิงชนิดหนึ่งซึ่งใช้กับเครื่องยนต์ดีเซลชนิดหมุนช้า, ทางการเรียกว่า นํ้ามันดีเซลหมุนช้า. น้ำมันเขียว น. นํ้ามันชนิดหนึ่ง สีเขียวแกมน้ำเงิน มีกลิ่นหอมฉุนคล้ายการบูรกลั่นได้จากใบของต้นเสม็ด {Melaleuca cajuputiPonell} ใช้สําหรับทา นวด แก้เคล็ดบวมได้.น้ำมันเครื่อง น. นํ้ามันประเภทหนึ่ง มีลักษณะค่อนข้างข้น ใช้สําหรับหล่อลื่นเพื่อลดความเสียดทานระหว่างผิวโลหะ, ใช้ผสมกับนํ้ามันเบนซินเป็นนํ้ามันเชื้อเพลิงสําหรับเครื่องยนต์เบนซินชนิด ๒ จังหวะก็ได้,นํ้ามันหล่อลื่น ก็เรียก. น้ำมันจันทน์ น. นํ้ามันที่กลั่นจากไม้จันทน์ มีกลิ่นหอม. น้ำมันโซลา น. นํ้ามันดีเซล. น้ำมันดิน น. ของเหลวลักษณะข้น สีเข้มจนดํา ได้จากการกลั่นทําลายไม้หรือถ่านหิน ใช้ทารักษาเนื้อไม้หรือกันปลวกและแมลงเป็นต้น เมื่อนําไปกลั่นโดยใช้อุณหภูมิให้เหมาะสม จะได้สารอื่น ๆ ที่มีประโยชน์อีกมาก. น้ำมันดิบ น. นํ้ามันที่สกัดหรือสูบขึ้นมาจากแหล่งกําเนิด และยังมิได้ทําให้บริสุทธิ์หรือยังมิได้นําไปกลั่นแยกออกเป็นส่วน ๆ. น้ำมันดีเซล น. นํ้ามันที่ใช้เป็นเชื้อเพลิงในเครื่องยนต์ดีเซลชนิดหมุนเร็ว, นํ้ามันโซลา ก็เรียก. น้ำมันตานี น. นํ้ามันชนิดหนึ่งทําจากนํ้ามันมะพร้าวเคี่ยวกับขี้ผึ้งแท้พอเหลว ใช้แต่งผม. น้ำมันเตา น. นํ้ามันเชื้อเพลิงชนิดหนึ่ง ใช้พ่นเข้าไปจุดเผาในเตาเพื่อให้ความร้อนแก่หม้อน้ำเครื่องจักร. น้ำมันเบนซิน น. น้ำมันเชื้อเพลิงชนิดหนึ่ง นําไปใช้โดยทําให้ไอของน้ำมันผสมกับอากาศเข้าไปจุดระเบิดด้วยประกายไฟฟ้าจากหัวเทียนในเครื่องจักรกลชนิดเผาไหม้ภายใน. น้ำมันพราย น.นํ้ามันที่ได้จากการลนปลายคางศพหญิงที่ตายทั้งกลม เชื่อว่าดีดใส่ผู้หญิง ทําให้ผู้หญิงหลงรัก. น้ำมันมนตร์ น. นํ้ามันมะพร้าวที่เสกเป่าด้วยเวทมนตร์คาถา เชื่อกันว่าทาแก้เมื่อยขบเป็นต้น. น้ำมันมะกอกน. นํ้ามันที่ได้จากผลมะกอก ใช้ปรุงอาหารเป็นต้น. น้ำมันยาง น. นํ้ามันที่ได้จากต้นยางนา ใช้ทาเรือ ทาบ้าน หรือผสมกับชันใช้ยาเรือได้. น้ำมันระกำ น. นํ้ามันระเหยง่ายชนิดหนึ่ง กลิ่นหอมฉุน กลั่นได้จากไม้ล้มลุกชนิด Gaultheria procumbens L. ในวงศ์ Ericaceae ใช้ทานวดแก้เคล็ดบวม และใช้เป็นสารแต่งกลิ่นได้.น้ำมันลินสีด น. นํ้ามันที่ได้จากเมล็ดของต้นแฟลกซ์ มีลักษณะข้น เหนียว เมื่อถูกอากาศจะแข็งตัว ใช้ประโยชน์ในการผสมสี หมึกพิมพ์ น้ำมันชักเงา เป็นต้น. {อ. linseed oil}. น้ำมันสลัด น. นํ้ามันที่ได้จากพืชบางชนิดเช่น มะกอก ใช้เป็นส่วนผสมของนํ้ าสลัดเป็นต้น. น้ำมันหม่อง น. ยาที่ใช้ทาบรรเทาอาการขัดยอก หรือความเจ็บปวดเนื่องจากแมลงกัดต่อยเป็นต้น, ยาหม่อง ก็เรียก. น้ำมันหล่อลื่น น. นํ้ามันเครื่อง. น้ำมาปลากินมดน้ำลดมดกินปลา {สํา} ทีใครทีมัน. น้ำมือ น. มือของตัวแท้ ๆ เช่น งานนี้สําเร็จได้ด้วยนํ้ามือของฉันเอง: ความสามารถในการทํา, การกระทําเช่น เรือสินค้าจมลงด้วยนํ้ามือโจรสลัด. น้ำมูก น. นํ้าเมือกที่ออกจากจมูก. น. นํ้าที่ดื่มแล้วทําให้มึนเมา มีสุรา เมรัย เป็นต้น. น้ำย่อย น. ของเหลวที่มีสารอินทรีย์บางชนิดสําหรับย่อยอาหาร สร้างจากอวัยวะของระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ ปาก ต่อมนํ้ าลาย กระเพาะอาหาร และ ลําไส้. น้ำยา ๑ น. อาหารคาวอย่างหนึ่งลักษณะอย่างแกงกะทิ กินกับขนมจีน มีรสค่อนข้างเค็ม ทําด้วยเนื้อปลาต้ม โขลกกับเครื่องแกงผสมกระชาย กินกับถั่วงอกลวก ใบแมงลักเป็นต้น: สิ่งที่ประสมเป็นนํ้าสําหรับจิตรกรรมหรือระบายภาพ: น้ำที่ผสมสารเคมีเพื่อใช้ในกิจการบางอย่าง เช่น นํ้ายาล้างรูป.น้ำยา ๒ {ปาก} น. ความสามารถในทางใดทางหนึ่ง {มักใช้ในทางตําหนิ} เช่น ไม่มีนํ้ายา หรือ หมดนํ้ายา หมายความว่า ไม่มีสติปัญญาความสามารถ หรือ หมดความสามารถ. น้ำยาเคมี น. ของเหลวซึ่งมีสารเคมีละลายอยู่. น้ำเย็นปลาตาย {สํา} น. คําพูดที่ไพเราะอ่อนหวานทําให้ตายใจ อาจเป็นโทษเป็นภัยได้, มักพูดเข้าคู่กับ นํ้าร้อนปลาเป็น. น้ำร้อนปลาเป็น {สํา} น. คําพูดที่ตรงไปตรงมาฟังไม่ไพเราะ เป็นการเตือนให้ระวังตัว แต่ไม่เป็นพิษเป็นภัย, มักพูดเข้าคู่กับ นํ้าเย็นปลาตาย. น้ำรัก น. ยางที่ได้จากไม้ต้นในสกุล Gluta และสกุล Rhusวงศ์ Anacardiaceae ทําให้มีสีดําแล้วใช้ทาลงพื้นให้เหนียวเพื่อปิดทอง. น้ำแร่ น. นํ้าที่มีสารบางอย่างละลายอยู่เป็นพิเศษ บางอย่างมีสมบัติทางยารักษาโรค. น้ำลง น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้นที่มีระดับนํ้าตํ่าลง ในวันหนึ่ง ๆ ตามปรกตินํ้าจะลง ๒ ครั้ง และนํ้าลงครั้งแรกจะมีระดับตํ่ากว่าลงครั้งที่ ๒. น้ำลดตอผุด {สํา} เมื่อหมดอํานาจ ความชั่วที่ทําไว้ก็ปรากฏ. น้ำลาย น. นํ้าที่หลั่งออกมาจากต่อมนํ้าลายและต่อมเมือกในปากช่วยย่อยอาหารจําพวกแป้ง. น้ำลายสอ {ปาก} ว. อาการที่อยากมาก ในความเช่น อยากกินจนนํ้าลายสอ. น้ำลายหก, น้ำลายไหล {ปาก} ว. อาการที่อยากมาก ในความเช่น อยากได้จนน้ำลายหก. น้ำเลี้ยง น. ของเหลวที่หล่อเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิต เช่น นํ้าเลี้ยงลูกตา นํ้าเลี้ยงลําต้น. น้ำวน {ภูมิ} น. กระแสนํ้าไหลวนเป็นวงในทะเลหรือแม่นํ้า เกิดจากรูปร่างลักษณะของร่องนํ้าหรือเนื่องจากกระแสนํ้า ๒ สายไหลมาปะทะกัน. น้ำไว น. แสงของเพชรหรือพลอยที่สะท้อนออกมาเมื่อเวลาถูกแสงไฟหรือแสงอาทิตย์. น้ำสต๊อก น. นํ้าต้มกระดูกไก่ กระดูกหมู หรือเนื้อสัตว์ เป็นต้น ใส่เกลือเล็กน้อย เคี่ยวไฟอ่อน ๆ จนได้ที่ เคี่ยวครั้งหนึ่งเก็บไว้ได้หลายวัน ใช้ผสมในการปรุงอาหาร เช่น แกงจืด ซุป สตู หรืออาหารประเภทผัดผักต่าง ๆ เพื่อเพิ่มรสชาติให้ดียิ่งขึ้น. น้ำสลัด น. นํ้าปรุงรสสําหรับราดผักต่าง ๆ ซึ่งเรียกว่า สลัด หรือ ยําสลัด. น้ำส้ม น. นํ้าคั้นจากผลส้ม ใช้เป็นเครื่องดื่ม: นํ้าส้มสายชู. น้ำส้มสายชู น. ของเหลวซึ่งมีกรดแอซีติกละลายอยู่ไม่เกินร้อยละ ๖ มีรสเปรี้ยว ใช้ปรุงอาหาร, นํ้าส้ม ก็เรียก. น้ำสังข์ น. นํ้าพระพุทธมนต์ที่หลั่งจากสังข์ในพิธีมงคล เช่นรดลงที่มือคู่บ่าวสาวในงานแต่งงาน หรือรดลงที่ศีรษะเด็กในงานโกนจุก. น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน {สํา} สั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย, ทําการอันใดที่เป็นสิ่งสําคัญเพื่อไว้อาลัยก่อนจากไป, ฝนสั่งฟ้า ปลาสั่งหนอง ก็ว่า. น้ำสาบาน น. น้ำศักดิ์สิทธิ์ เช่นนํ้าพระพุทธมนต์ นํ้าเทพมนตร์ หรือสุราผสมเลือดที่ผู้ร่วมสาบานกรีดให้หยดลงแล้วดื่มประกอบกับคําปฏิญาณ เช่น พี่น้องร่วมนํ้ าสาบาน เพื่อนร่วมน้ำสาบาน.น้ำสุก น. นํ้าที่ต้มแล้ว. น้ำเสียง น. กระแสเสียง, คําพูด: โดยปริยายหมายถึง คําพูดที่ส่อให้รู้อารมณ์ที่มีอยู่ในใจ. น้ำใสใจคอ น. นํ้าใจที่แท้จริง {มักใช้ในทางดี} เช่น เขาเป็นคนมีน้ำใสใจคอโอบอ้อมอารี. น้ำหนวกน. นํ้าที่อยู่ในช่องหูซึ่งมีอาการอักเสบ มีกลิ่นเหม็น อาจมีลักษณะใส เป็นมูกข้นหรือเป็นหนอง. น้ำหนองน. นํ้าเลือดเสียกลายเป็นสีขาวข้นที่คั่งอยู่ในแผลและฝี, หนอง ก็ว่า. น้ำหนัก น. ความหนักของสิ่งต่าง ๆ, ความสําคัญ เหตุผล หรือพยานหลักฐาน เป็นต้น ที่ควรแก่การเชื่อถือ หรือที่จูงใจให้เชื่อถือ. น้ำหน้า น. หน้า {ใช้ในความแดกดัน รังเกียจ หรือดูหมิ่น เป็นต้น} เช่น นํ้าหน้าอย่างนี้ทําไม่สําเร็จดอก เกลียดนํ้าหน้า ชังนํ้าหน้า: {โบ: กลอน} นํ้าตา เช่น นํ้าหน้าไล้กําลูน {ม. คําหลวง ทานกัณฑ์}. น้ำหนึ่ง ว. มีคุณสมบัติสูงสุดและมีแสงแวววาวบริสุทธิ์ {ใช้แก่เพชร} เรียกว่า เพชรน้ำหนึ่ง . น้ำหนึ่งใจเดียวกัน {สํา} ว. มีความคิดเห็นเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน. น้ำหมาก น. นํ้าลายของผู้ที่กําลังเคี้ยวหมาก มีสีแดง. น้ำหมึก น. นํ้าที่ใช้ในการขีดเขียนหรือการสักลวดลายตามตัว ปรกติมีสีดําจัด จึงใช้เปรียบกับของดําว่า ดําเป็นน้ำหมึก, หมึก ก็ว่า. น้ำหอม น. น้ำที่กลั่นจากเครื่องหอม, น้ำอบฝรั่ง ก็เรียก. น้ำเหลือง น. ของเหลวที่ไหลออกมาจากหลอดเลือดฝอย เข้าไปอยู่ในเนื้อเยื่อของร่างกาย แล้วไหลเข้าสู่หลอดน้ำเหลือง ซึ่งจะส่งต่อไปยังหลอดเลือดดํา, ของเหลวสีเหลืองใสที่เยิ้มออกมาทางแผล. น้ำเหลืองน้ำตาล น. กากนํ้าตาล. น้ำไหลไฟดับ{ปาก} ว. เร็วและคล่อง {ใช้แก่กริยาพูด}. น้ำอดน้ำทน น. ความอดทน. น้ำอบ, น้ำอบไทย น. นํ้าที่ปรุงด้วยเครื่องหอมแล้วอบด้วยควันกํายานหรือเทียนอบ. น้ำอบฝรั่ง น. นํ้าหอม. น้ำอสุจิ น. นํ้ากาม. น้ำอ่อน น. นํ้าที่ละลายสบู่ได้ดี ให้ฟองได้ง่าย และไม่เกิดไคลสบู่. น้ำอ้อย น. นํ้าหวานที่ได้จากต้นอ้อย, ถ้าทําเป็นแผ่นกลม ๆ เรียกว่า นํ้าอ้อยงบ, ถ้าทําเป็นผงละเอียดหรือจับกันเป็นก้อน ๆ สีน้ำตาล เรียกว่า น้ำตาลทรายแดง, หางน้ำอ้อยที่ใช้เป็นเครื่องผสมสําหรับต้มกลั่นสุรา, กากน้ำตาลที่ใช้ผสมปูนสอสําหรับการก่อสร้าง. น้ำอัดลม น. เครื่องดื่มที่ผสมน้ำตาลหรือน้ำผลไม้ มีแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ละลายอยู่โดยใช้ความดัน. น้ำอาบงัว น. นํ้าฝนที่ตกชะดินไหลลงมา มีสีนํ้าตาลอ่อน.