[มัดชิมะ-, มัดชิมมะ-, มัดชิม-] ว. ปานกลาง. {ป. มชฺฌิม}. มัชฌิมชนบท น. ในสมัยพุทธกาลหมายถึง ดินแดนส่วนกลางของประเทศอินเดียอันเป็นที่อยู่ของพวกอริยกะ เป็นถิ่นที่อุดมสมบูรณ์ เป็นที่ตั้งนครใหญ่ ๆ เป็นศูนย์กลางการปกครอง และเป็นที่ประชุมของนักปราชญ์ คณาจารย์ เจ้าลัทธิต่าง ๆ. มัชฌิมนิกาย น. ชื่อคัมภีร์นิกายที่ ๒ แห่งพระสุตตันตปิฎก แปลว่า หมวดปานกลาง รวบรวมพระสูตรขนาดปานกลางไว้ในหมวดนี้. {ป.}. มัชฌิมบุรุษ น. ชายที่มีวัยปานกลาง, ชายที่มีอายุและกำลังปานกลาง. มัชฌิมประเทศ[มัดชิมะ-, มัดชิม-] น. ประเทศอินเดีย, ตามแบบหมายถึงอินเดียตอนกลาง. มัชฌิมภูมิ [-พูม] น. ระดับชั้นของพระภิกษุที่มีพรรษาระดับกลาง คือ ตั้งแต่ ๕ ถึง ๙ พรรษา อยู่ระหว่าง นวกภูมิ กับ เถรภูมิ. {ป.}.มัชฌิมยาม น. ยามกลาง, ในบาลีแบ่งคืนเป็น ๓ ยาม กำหนดยามละ ๔ ชั่วโมง เรียกว่า ปฐมยามมัชฌิมยาม ปัจฉิมยาม มัชฌิมยาม กำหนดเวลาตั้งแต่ ๔ ทุ่ม หรือ ๒๒ นาฬิกา ถึงตี ๒ หรือ ๒ นาฬิกา. {ป.}.มัชฌิมวัย น. วัยกลางคน. มัชฌิมา ว. ปานกลาง, ไม่ยิ่งไม่หย่อน, เช่น พอเป็นมัชฌิมา. {ราชา} น. นิ้วกลาง เรียกว่า พระมัชฌิมา. {ป.: ส. มธฺยมา}. มัชฌิมาปฏิปทา น. ทางสายกลาง. {ป.}.